Teka Gdańska – Ignacy Klukowski

Jeszcze przed końcem roku ukaże się dawno oczekiwana publikacja zatytułowana „Teka Gdańska – Ignacy Klukowski” to pozycja prezentująca malarstwo artysty, którego od niedawno stawia się obok twórczości: Mariana Mokwy, Stanisława Chlebowskiego, Antoniego Suchanka czy Mariana Szwocha znakomitych gdańskich malarzy morza. Co prawda Ignacy Klukowski nie był zdeklarowanym marynistą, jednak jego morskie tematy i to zarówno pejzaże jak ujęcia statków w stoczniach czy portach umiejscawiają jego twórczość w gronie najlepszych polskich marynistów.

Już od wielu lat Gazeta Gdańska prezentuje jego sztukę na łamach rubryki „Galeria Sztuki Gdańskiej”, bowiem przez całe lata po wojnie był artystą zapomnianym. Sam nie potrafił zadbać o swoją popularność a i władza w PRL-u nie ułatwiała mu zadania. Jako twórca pochodzący z ziemiańskiej rodziny, oględnie mówiąc, nie miał możliwości specjalnego rozwoju. Był doskonale wykształcony, co po latach w trudnych czasach pozwoliło mu malować na wysokim poziomie malarskiego wtajemniczenia.

Estetykę, którą nadawał swojej twórczości nabył przez wieloletnie studia w kilku znakomitych europejskich ośrodkach. Zaczynał w bardzo dobrej szkole malarstwa wileńskiego. Jego nauczycielami byli: Ludomir Śleńdziński, który wydaje się wywarł na nim największe wrażenie, oraz Tymon Niesiołowski, Ferdynand Ruszczyc i Bronisław Jamontt. Swoją edukację malarską w latach trzydziestych Klukowski kontynuował w paryskiej szkole malarstwa u wybitnych profesorów: Paula Alberta Laurensa doskonałego portrecisty i Louisa Rogera. Wszystkie te działania dały rezultat w postaci dobrych recenzji w paryskiej prasie. Odniósł również wielki sukces w 1936 roku podczas wystawy w Wersalu, gdzie za portret „Mnicha” otrzymał medal złocisty oraz zebrał wspaniałe recenzje.

Ignacy Klukowski, Paryż, 15 Rue Lamande

12 stycznia 1936 roku grono polskich artystów malarzy i rzeźbiarzy, skupionych przy Lamande 15 w Paryżu, podpisało uchwałę o powołaniu nowego stowarzyszenia. Za cel stawiali sobie promowanie polskiej twórczości, organizację wystaw we Francji, a także prezentację dorobku twórczego artystów kolonii polskiej w Paryżu. 22 lutego 1936 r. w mieszkaniu rzeźbiarza Franciszka Blacka miało miejsce pierwsze zebranie grupy. Prezesem wybrano gospodarza. We władzach znaleźli się: Wanda Jurgielewicz–skarbnik, Ignacy Klukowski – zastępca skarbnika, Nina Alexandrowicz – sekretarz oraz Bolesław Czedekowski – wiceprezes. Stowarzyszenie zdobywało środki na organizację wystaw z donacji zadeklarowanych przez grono przyjaciół jak również w drodze organizowania rautów, balów karnawałowych i innych dochodowych imprez. W lutym 1936 roku została podpisana umowa stowarzyszenia. Pierwszą wystawę stowarzyszenie zorganizowało 21.03.1936 r. w świetlicy “Opieki Polskiej” we współpracy z towarzystwem “Les Amitices Franco - Polonaise” w miejscowości Roubaix.

Murzynka, 1937, olej, płótno

Pieta gdańska, lata 60. XX w.

Wśród członków stowarzyszenia znaleźli się znakomici polscy artyści między innymi: Nina Aleksandrowicz, Olga Boznańska, Konstanty Brandel, Franciszek Black, Ludwik Czaykowski, Tytus Czyżewski, Zdzisław Cyankiewicz, Stanisław Grabowski, Wanda Jurgielewicz, Ignacy Klukowski, Adam Styka, Wacław Zawadowski i inni. Jednak sprawy nie układały się najlepiej. Już do wojny stowarzyszenie borykało się z kłopotami. Po wojnie Ignacy Klukowski przybył na Wybrzeże i zamieszkał we Wrzeszczu. Trudna powojenna sytuacja sprawiła, że stałe zatrudnienie dostał dopiero w roku 1949 jako konserwator zabytków w Pracowni Konserwacji Dzieł Sztuki w Gdańsku. Obok swego głównego zajęcia, konserwacji obrazów, odbudowy miasta i konserwacji jego zniszczonych obiektów, zajmował się malowaniem ruin gdańskiego starego miasta. Utrwalał również rodzące się życie w porcie, stoczniach, pracę rybaków, malował portrety bliskich i znajomych. Robił to w sposób charakterystyczny, bowiem w rzeczywistości nie dokumentował, choć również, lecz oddawał klimat zniszczonego miasta, resztki jego świetności. Nastrój obrazu budował za pomocą indywidualnej stylistyki. Powojenna twórczość artysty przez władzę była marginalizowana. Dalsze losy Ignacego Klukowskiego dość dokładnie opisane są w kilku bardzo ciekawych esejach. Teka poświęcona artyście jest kolejną publikacją poświęconą malarzowi. Rodzina stara się nadrobić stracony czas, dzięki czemu mamy sposobność odkrywać zupełnie nieznane malarstwo, artysty który zasłużył na kluczową pozycję wśród gdańskich malarzy. Publikacja w sposób znakomity przybliża osobowość Ignacego Klukowskiego i stanowi ważne uzupełnienie bibliografii gdańskiej sztuki.

Port rybacki, 1946, olej, płótno

Nad Motławą, 1948, olej, płótno

Wydawcą Teki jest Stowarzyszenie na Rzecz Edukacji Filmowej w Gdańsku, z prawami należącymi do syna malarza Karola Klukowskiego, a przy współpracy redakcyjnej wzięli udział: Muzeum Narodowe w Gdańsku, Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku, Muzeum Gdańska, Muzeum Ziemi Puckiej, Towarzystwo Przyjaciół NMM w Gdańsku, Muzeum Flory i Fauny Morskiej i Śródlądowej, Lithuanian art centre TARTLE

Autorzy, Redakcja: Jacek Borzych

Eseje: Ilona Miluszewska, dr Monika Jankiewicz-Brzostowska, Liliana Giełodon, Krystyna Fabijańska-Przybytko, Ewa Sztykiel, Wojciech Zmorzyński

Stanisław Seyfried