Oświadczenie Dyrektora Muzeum II Wojny Światowej dotyczącej uroczystości związanych z 81. rocznicą wybuchu II wojny światowej

W nawiązaniu do wypowiedzi Mariusza Błaszczaka, Ministra Obrony Narodowej, z dnia 24 lipca 2020 r. dotyczącej organizacji uroczystości na Westerplatte związanych z 81. rocznicą wybuchu II wojny światowej oświadczenie wydał dr Karol Nawrocki, Dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

OŚWIADCZENIE
Dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku dr Karola Nawrockiego

Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku jest Państwową Instytucją Kultury, która w swojej działalności statutowej zawiera m.in. „ochronę, utrzymanie i rewitalizację zespołu obiektów architektury militarnej na terenie Westerplatte”. Pole bitwy na Westerplatte, objęte wpisem do rejestru zabytków pod nr A‑1219 z dnia 17 maja 2001 r. wraz z decyzją zmieniającą A-1724 z dnia 25 listopada 2008 r., zostało uznane za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta RP z 22 sierpnia 2003 r., co podkreśla rangę jak i najwyższą wartość tego zabytku. Niestety, pomimo tak wielkiego wyróżnienia, stan zabytkowej przestrzeni Westerplatte jest aktualnie niegodny tego miejsca, będącego symbolicznym początkiem jednego z najtragiczniejszych konfliktów w dziejach ludzkości, jakim była II wojna światowa.

W myśl założeń Konwencji światowego dziedzictwa (Paryż 1972), respektując i wypełniając powinności wynikające z zapisów nadanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Statutu (Rozporządzenie MKiDN z dnia 6 kwietnia 2017 r. w sprawie nadania statutu Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) oraz Ustawy z dnia 19.07.2019 r. o inwestycjach w zakresie budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Muzeum II Wojny Światowej konsekwentnie realizuje działania zmierzające do realizacji interesu publicznego, polegającego na upowszechnianiu wiedzy o bohaterskiej obronie Westerplatte we wrześniu 1939 r. oraz zapewnieniu ochrony, utrzymania i rewaloryzacji zespołu obiektów architektury militarnej znajdujących się na terenie Westerplatte.

Zgodnie z powyższym, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, realizując zadanie inwestycyjne podzielone na kolejne etapy, złożyło do Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku wniosek o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację części inwestycji w zakresie budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Wniosek złożony dnia 10.07.2020 r. obejmuje działania na terenie działki nr 68 obr. 0062 Gdańsk- Westerplatte, tj. oczyszczenie powierzchni z materiałów niebezpiecznych i wybuchowych pochodzenia wojskowego; wykonanie badań geofizycznych całego obszaru dz. ewid. nr 68, obręb ewid. 0062 w Gdańska; badania archeologiczne; badania geologiczne; budowę postumentu z tablicą informacyjną wraz z oświetleniem i utwardzeniem terenu wokół obiektu na terenie dz. ewid. nr 68, obręb ewid. 0062 w Gdańsku; realizację działań statutowych Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku w zakresie wystaw czasowych i plenerowych działań edukacyjnych.

Opisane wyżej kompleksowe rozpoznanie inżynierskie wraz z działaniami towarzyszącymi, a także odpowiednimi badaniami i ekspertyzami, włącznie z odwiertami geologicznymi prowadzonymi na terenie nieruchomości będącej przedmiotem wniosku, stanowią pierwszy etap procesu inwestycyjnego będącego celem publicznym, jakim jest budowa Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku jest Państwową Instytucją Kultury realizującą zadania inwestycyjne na Polu bitwy na Westerplatte, którego interes publiczny został podkreślony zapisami Ustawy z dnia 19.07.2019 r. o inwestycjach w zakresie budowy Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – Oddziału Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Muzeum wyraża swoją pełną gotowość do pielęgnowania i powrotu do tradycji organizowania przez państwo polskie uroczystości na Westerplatte, związanych z wybuchem II wojny światowej.

W nawiązaniu do wypowiedzi p. Mariusza Błaszczaka Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 lipca 2020 r. oświadczam, że Muzeum II Wojny Światowej jest gotowe do udzielenia wparcia Ministerstwu Obrony Narodowej w godnym uczczeniu 81. rocznicy wybuchu II wojny światowej, w pełnym poszanowaniu i z troską o godne upamiętnienie bohaterstwa żołnierza polskiego, którego obecność i rola są w pełni historycznie uzasadnione w tym szczególnym miejscu, będącym istotnym elementem polskiej tożsamości narodowej.

Półwysep Westerplatte od momentu powstania posiadał strategiczne znaczenie w aspekcie wojskowym i geopolitycznym, czego podkreśleniem był zakup po 1918 r. przez polskiego przedstawiciela Mieczysława Jałowieckiego nieruchomości, na których znajdowały się m.in. najważniejsze obiekty wybudowane na Westerplatte. Już w 1926 r. na Westerplatte przybył pierwszy oddział wartowniczy, natomiast w całym okresie funkcjonowania do 1939 r. w Składnicy odbyło służbę ponad 2000 polskich żołnierzy gotowych oddać życie, by bronić niepodległości Polski. Dla ogarniętego wojną kraju obrońcy Westerplatte z września 1939 r. stali się symbolem odwagi i walki, podnoszącym morale Polaków, dla których Westerplatte stało się „polskimi Termopilami”. Wybudowany z inicjatywy obrońców w 1946 r. w miejscu zbombardowanej 2 września 1939 r. wartowni nr 5 Cmentarz Obrońców Westerplatte, stanowił hołd dla poległych żołnierzy, którzy ponieśli w walce najwyższą ofiarę. O potrzebie pamięci o obrońcach świadczyło sprowadzenie w 1971 r. do Polski szczątków ostatniego komendanta Składnicy – majora Henryka Sucharskiego. O szczególnym wymiarze Westerplatte, w tym o bohaterskiej walce młodych żołnierzy – Polaków mówił w 1987 r. ojciec święty Jan Paweł II, podkreślając wciąż tkwiący w pamięci narodu wymiar Westerplatte, jako wymownego i ponadczasowego symbolu.

Po roku 1989 władze państwowe przy udziale Wojska Polskiego, harcerzy, władz samorządowych i innych organizacji upamiętniały ważne rocznice na Westerplatte, w tym najważniejszą – wybuch II wojny światowej. Na Cmentarzu Obrońców Westerplatte, przebudowanym do obecnej postaci w 1989 r., pełniono wartę honorową i składano kwiaty, oddając cześć poległym w walce z nierównymi siłami niemieckiego wroga. W 1999 r. organizację uroczystych obchodów przejęły władze samorządowe Gdańska.

Przełomem w upominaniu się o pamięć o żołnierzach z Westerplatte, stały się odkrycia szczątków poległych westerplatczyków, dokonane w trakcie misji archeologicznej prowadzonej przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Przez ponad 80 lat, w bezimiennych mogiłach spoczywała większość poległych obrońców Westerplatte, czekając na godny pochówek.

Aktualnie to właśnie jednostki Wojska Polskiego i Straży Granicznej, znajdujące się na Westerplatte, stanowią naturalną kontynuację oddziałów strzegących bezpieczeństwa Polski. Dla Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oczywistym jest, że Westerplatte jest symbolem o charakterze ogólnopolskim, nie regionalnym. Tym samym coroczne uroczystości upamiętniające wybuch najtragiczniejszej katastrofy w dziejach ludzkości jakim była II wojna światowa, powinny być realizowane przez Wojsko Polskie, będące spadkobiercą tradycji westerplatczyków.

dr Karol Nawrocki
Dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku